ĐỌC (LẠI) "HOÁ THÂN" CỦA FRANZ KAFKA

Mình có dịp đọc lại Hoá thân (Metamorphosis) của Franz Kafka.

Không như mọi lần - mình chỉ chú ý đến nhân vật Gregor Samsa, hiện thân của bi kịch vật bị thừa - mình nhận ra mình đã bỏ quên một nhân vật rất độc đáo: Grete Samsa.

Mình cho rằng, Grete Samsa cũng tham gia một tuyến “hoá thân”, song hành với anh trai Gregor. Sự “hoá thân” của Grete tinh tế và khó nhận ra hơn so với “một sớm mai kia..., Gregor Samsa tỉnh dậy và thấy mình hoá thành một con côn trùng khổng lồ”.

Grete từ một người em gái nhỏ đã trở thành một thiếu nữ. “Hoá thân” là câu chuyện về sự trưởng thành của Grete. 

Chất xúc tác cho quá trình ấy là sự hoá thân của Gregor. 

Cả nhà Samsa không một ai dám bước vào căn phòng chứa Gregor, trừ Grete - với sự hồn nhiên, quan tâm ban đầu với người anh hết mực. 

Dần dà, cái mà Grete quan tâm không còn là Gregor nữa, mà là sự chăm sóc Gregor. Grete đã quả quyết chỉ mình cô chăm sóc Gregor, nó trở thành là nghĩa vụ gia đình của cô. 

Grete muốn có một vị trí trong gia đình. Grete muốn xác lập một phận vị trong nhà Samsa. Grete muốn chứng tỏ mình không còn là trẻ con. 

Điều đó càng lúc càng đẩy Grete ra xa Gregor. Grete hiểu cái trách nhiệm gia đình của mình hơn là hiểu Gregor. 

Về sau Grete là người chỉ ra nguyên nhân nhà Samsa lâm vào túng thiếu: tất cả là do con côn trùng ấy... chúng ta phải chấp nhận rằng anh Gregor đã đi rồi... thứ trong kia không phải Gregor... chúng ta không thể chứa nó nữa... 

“Chúng ta phải bỏ cái nợ ấy đi để mà yên ổn” 

Đó là suy nghĩ của người trưởng thành - tương tự cái suy nghĩ của chúng ta khi thấy một con vật đại loại như gián - không nhìn ngắm mê mẩn mà chỉ muốn đuổi nó đi. 

Grete từ chỗ tự nguyện lo cho Gregor, đến chán nản và cuối cùng là kinh tởm con vật ấy. 

Gregor chết. Grete trưởng thành. Gregor kết thúc vòng đời hoá thân. Grete trưởng thành. 

Gregor hoá thân để rồi Grete cũng “hoá thân”. 

Cả nhà Samsa từ khi con côn trùng chết đi, bỗng nhiên vui vẻ hạnh phúc vô cùng. 

Grete đã đến tuổi tìm một vị hôn phu. 

Gregor mãi mãi không thực hiện được lời hứa với cô bé Grete năm nào. Họ đã xa lạ kể từ lần đầu tiên Gregor bước ra khỏi phòng mình và Grete bước vào phòng anh trai trong truyện. 

Tiếng vĩ cầm của Grete là tấu khúc đưa tiễn Gregor. Tiếng đàn đầu tiên trong tác phẩm xuất ra từ hộp đàn không lâu trước khi hơi thở cuối cùng của Gregor xuất ra từ hai mũi. 

SG 10/10/19